Bezpośrednia zapłata podwykonawcy, a prawo inwestora do regresu, czyli o czym nie wolno zapomnieć w umowie o GW.

Wyobraź sobie następującą historię:

Inwestor w ramach solidarnej odpowiedzialności  zapłacił podwykonawcy kwotę 500 000 zł.

Po zapłacie pewien swego zwrócił się do generalnego wykonawcy o zwrot całości kwoty zapłaconej na rzecz podwykonawcy.

Bardzo się zdziwił, gdy generalny wykonawca zadeklarował możliwość zwrotu, ale tylko połowy z 500 000 zł.

Po analizie przepisów i treści umowy o GW zdziwienie inwestora przeraziło się w przerażenie, bo okazało się, że stanowisko generalnego wykonawcy jest uzasadnione!!!

Jak to możliwe? Odpowiedź jest bardzo prosta i warto ją poznać przed przygotowaniem umowy o generalne wykonawstwo, czy każdej innej umowy o roboty budowlane, z której realizacją może wiązać się solidarna odpowiedzialność stron przewidziana w art. 647¹ § 5 k.c. za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcom, czy też dalszym podwykonawcom.

Regres pomiędzy współdłużnikami solidarnymi

Zgodnie z art. 376§ 1 k.c.:

Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Co to oznacza w praktyce?

Otóż jeśli:

• mamy dwóch dłużników solidarnych tj. inwestora i generalnego wykonawcę,
• w umowie o GW nie przewidziano w jaki sposób ma nastąpić rozliczenie stron w przypadku bezpośredniej zapłaty przez inwestora na rzecz podwykonawcy,
• w umowie GW nie przewidziano, że generalny wykonawca ma obowiązek zapłacić wynagrodzenie na rzecz swoich podwykonawców,
• inwestor zapłacił wynagrodzenie na rzecz podwykonawcy,
• inwestor może żądać od generalnego wykonawcy w ramach regresu wyłączne połowy zapłaconej na rzecz podwykonawcy kwoty.

Powyższe stanowisko zostało wyrażone m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2016 r. sygn. V CSK 339/15:

Podstawę rozliczeń między solidarnie zobowiązanymi na podstawie art. 647¹ § 5 k.c. inwestorem a wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy stanowi art. 376 § 1 k.c. Jeżeli w umowie między inwestorem a wykonawcą strony nie uregulowany wzajemnych rozliczeń na wypadek spełnienia świadczenia przez któregokolwiek z solidarnie zobowiązanych, współdłużnicy odpowiadają w częściach równych, co oznacza, że inwestor, który spłacił wierzyciela może żądać zapłaty od pozostałych dłużników wyłącznie w części przypadającej na nich zgodnie z wewnętrznym podziałem długu.

Co należy wpisać w umowie, aby zabezpieczyć inwestora przed taką sytuacją?

Przykładowe postanowienie:

1. Generalny Wykonawca jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia należnego swoim podwykonawcom.
2. W przypadku dokonania przez inwestora bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawcy i/lub dalszego podwykonawcy na podstawie art. 647¹ § 5 k.c., Generalny Wykonawca jest zobowiązany do zwrotu na rzecz inwestora całej kwoty zapłaconej podwykonawcy i/lub dalszemu podwykonawcy.

Podsumowując

Ta historia została przeze mnie wymyślona na potrzeby wpisu, ale fakt, że była analizowana w orzecznictwie znaczy że przydarzyła się niejednemu inwestorowi..

Na przytoczonym przykładzie widać, jak dużo może kosztować brak fachowej analizy prawnej umowy przed jej podpisaniem.