Solidarna odpowiedzialność inwestora po nowemu. Część IV. Czyli o zgodzie inwestora wyrażonej w sposób czynny.

Jakiś czas temu przygotowałam wpisy dotyczące nowelizacji art. 647 ze zn. 1 k.p.c., która weszła w życie z dnia 1 czerwca 2017 r.

Zwróciłam wówczas uwagę, że znowelizowany przepis nie odnosi się w żaden sposób do możliwości wyrażenia zgody przez inwestora na zatrudnienie podwykonawcy przed upływem 30 – dniowego terminu na zgłoszenie sprzeciwu. Postawiłam też tezę, że taka zgoda jest możliwa, wydawało mi się to oczywiste. Przygotowując niniejszy wpis zaczęłam zgłębiać temat i ta sprawa przestała mi się wydawać już taka oczywista…

Przede wszystkim dlatego, że z treści znowelizowanego art. 647 ze zn. 1 k.c. zniknęło w ogóle słowo zgoda! A ponadto zgodnie z art. 647 ze zn. 1 par. 6 k.c. postanowienia umowne sprzeczne z pozostałą treścią tego przepisu są nieważne. Zaczęłam się zastanawiać czy wyrażenie zgody na zatrudnienie wykonawcy w sposób czynny przed upływem terminu 30 dni na zgłoszenie sprzeciwu nie będzie oceniane,  w świetle przytoczonej regulacji, jako nieważne.

A więc jak to jest:

• Czy inwestor może przyjąć na siebie solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 647 ze zn. 1 k.c. za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy wyrażając zgodę na zatrudnienie tego podwykonawcy przed upływem 30 -dniowego terminu na zgłoszenie sprzeciwu?
• I ewentualnie, jak to należy zrobić?

Na powyższe pytania postaram się udzielić odpowiedzi w niniejszym wpisie, ale najpierw mała powtórka:)

Nowelizacja art. 647 ze zn. 1 k.c. w pigułce

Dla tych, którzy nie czytali moich poprzednich wpisów na temat nowelizacji art. 647 ze zn. 1 k.c., albo czytali, ale zdążyli już o nich zapomnieć;) przypominam, że obecnie możliwe jest przyjęcie solidarnej odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie należne podwykonawcy na dwa sposoby:

1. umowny – gdy inwestor i wykonawca w umowie zawartej w formie pisemnej ustalili szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę;
2. zgłoszeniowy – wymagający zgłoszenia inwestorowi na piśmie szczegółowego przedmiotu robót przed przystąpieniem do ich wykonywania i braku sprzeciwu inwestora w ciągu 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia (szczegółowe wymagania zgłoszenia i sprzeciwu omówiłam we wpisach: https://prawoikielnia.pl/solidarna-odpowiedzialnosc-inwestora-nowemu/ https://prawoikielnia.pl/solidarna-odpowiedzialnosc-inwestora-nowemu-czesc-ii/)

Czy jeśli w umowie pomiędzy inwestorem, a podwykonawcą nie ma postanowień skutkujących solidarną odpowiedzialnością wobec podwykonawcy, aby skutecznie zabezpieczyć roszczenia podwykonawcy, trzeba czekać aż 30 dni na brak sprzeciwu inwestora?

Moim zdaniem, nie trzeba:) Poniżej proponuję dwa sposoby jak poradzić sobie w takiej sytuacji.

Solidarna odpowiedzialność inwestora przed upływem  terminu na złożenie sprzeciwu

Sposób pierwszy:

Sposób pierwszy polega na zawarciu aneksu do umowy pomiędzy inwestorem, a wykonawcą w formie pisemnej, uwzględniającego:

• oznaczenie podwykonawcy, który ma wykonywać roboty
• szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych tego podwykonawcę
• wysokość wynagrodzenia należnego podwykonawcy (choć w świetle przepisu ten punkt nie jest obowiązkowy)

Dodatkowo w preambule do aneksu proponuję wpisać wprost:

Niniejszy aneks został zawarty w celu przyjęcia przez inwestora solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie należne podwykonawcom wymienionym w treści aneksu na podstawie art. 647 ze zn. 1 par. 2 k.c.

Skoro solidarna odpowiedzialność inwestora za wynagrodzenie należne podwykonawcy może mieć swoje źródło w umowie pomiędzy inwestorem, a wykonawcą, to nie ma żadnych przeszkód by powstała w związku z zawarciem aneksu do tej umowy 🙂

Zdaję sobie jednak sprawę, że zawarcie aneksu pomiędzy inwestorem, a wykonawcą może być dla niektórych zbyt kłopotliwe lub na tyle czasochłonne, że nie przyniesie zamierzonego skutku tj. uzyskania solidarnej odpowiedzialności inwestora w okresie krótszym niż 30 dni.  Dlatego proponuję alternatywny sposób.

Sposób drugi:

Sposób drugi polega na wyrażaniu przez inwestora zgody na zatrudnienie danego podwykonawcy i przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego mu wynagrodzenia w sposób czynny.

Po przemyśleniu sprawy uznałam, że brak w przepisie słowa „zgoda” nie oznacza wcale, że w niniejszym przypadku nie możemy mówić o zgodzie inwestora na zatrudnienie podwykonawcy i przyjęcie solidarnej odpowiedzialności.

Zastosowanie umownego trybu przyjęcia solidarnej odpowiedzialności oznacza przecież wyrażenie przez inwestora zgody na zatrudnienie podwykonawcy i przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego mu wynagrodzenia. Tak samo zastosowanie trybu zgłoszeniowego powoduje, że inwestor, poprzez zaniechanie złożenia sprzeciwu, godzi się na wykonywanie prac przez danego podwykonawcę i tym samym przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego mu wynagrodzenia.

Skoro inwestor może zdecydować w ciągu 30 dni:

• czy składa sprzeciw wobec zgłoszenia podwykonawcy,
• czy rezygnuje ze złożenia sprzeciwu przez co de facto wyraża zgodę na przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie należne podwykonawcy,

nie widzę przeszkód, aby przed upływem terminu na zgłoszenie sprzeciwu wyraził na zgodę na zgłoszenie podwykonawcy w sposób czynny.

Za słusznością przedstawionej koncepcji w mojej ocenie przemawia fakt, że przepis art. 647 ze zn. 1 k.c:

• zakazuje rozpoczęcia robót przed dokonaniem zgłoszenia, a nie przed złożeniem sprzeciwu przez inwestora
• nie precyzuje, że solidarna odpowiedzialność inwestora powstaje dopiero z upływem terminu na złożenie sprzeciwu.

Co powinna zawierać zgoda inwestora?

Aby jak najlepiej zabezpieczyć interesy podwykonawcy, należy pamiętać o tym, by:

• w zgodzie zawrzeć informację, że jest ona wydawana w celu zapewnienia solidarnej odpowiedzialności inwestora wraz z wykonawcą za wynagrodzenie należne podwykonawcy, na podstawie art. 647 ze zn. 1 k.c.
• zgoda została wyrażona w formie pisemnej,
• zgoda została podpisana przez osoby uprawnione do reprezentacji inwestora,
• zgoda została doręczona zarówno podwykonawcy, jak i wykonawcy,
• przed uzyskaniem zgody inwestora dokonać zgłoszenia spełniającego wszystkie wymagania formalne przewidziane w art. 647 ze zn. 1 k.c., wówczas po upływie 30 dni, jeśli nie będzie sprzeciwu inwestora nie będzie żadnych wątpliwości co do  solidarnej odpowiedzialność inwestora za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy, niezależnie od oceny prawnej zgody wyrażonej przez inwestora.

Co z pozostałymi wątpliwościami?

Odnosząc się do wątpliwości związanej z kwestią nieważności postanowień umownych odmiennych niż przewidziane w art. 647 ze zn. 1 k.c. doszłam do wniosku, że przepis ten odnosi się do postanowień umownych. Jeśli nie wprowadzamy do umowy postanowień sprzecznych z treścią art. 647 ze zn. 1 k.c. wspomniany przepis nie ma w ogóle zastosowania.

Co do innych wątpliwości, to uważam, że nawet jeśli podwykonawca ponosi jakieś ryzyko związane z wyrażeniem zgody przez inwestora w sposób czynny przed upływem 30 dni na zgłoszenie sprzeciwu, moim zdaniem jest ono minimalne, ponieważ:

1. Okres ewentualnego ryzyka podwykonawcy jest stosunkowo krótki – wynosi max 30 dni. Jeśli w tym czasie inwestor nie zgłosi sprzeciwu nie ma żadnych wątpliwości, że ponosi solidarną odpowiedzialność za wynagrodzenie należne podwykonawcy.
2. Jeśli inwestor wyrazi zgodę na przyjęcie solidarnej odpowiedzialności podpisując na to zgodę, to z czysto psychologicznego punktu widzenia, jest mało prawdopodobne by w ciągu wspomnianych 30 dni rozmyślił się i zmienił zdanie.
3. Zgłoszenie sprzeciwu pomimo uprzedniego wyrażenia zgody na zatrudnienie podwykonawcy może zostać potraktowane, jako odwołanie oświadczenia woli o wyrażeniu zgody. Przypominam, że oświadczenie woli po dotarciu do adresata nie może być odwołane.
4. W przypadku, gdyby inwestor jednak rozmyślił się, a zgoda wyrażona w sposób czynny zawierała wszystkie elementy wskazane w niniejszym wpisie, należałoby się zastanowić, czy takie działanie inwestora nie podchodzi pod któryś z przepisów kodeksu karnego.

Podsumowując

Po przeanalizowaniu sprawy moje wątpliwości się rozwiały i uważam, że możliwe jest wyrażenie przez inwestora zgody na zatrudnienie podwykonawcy i przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego mu wynagrodzenia  przed upływem 30 dniowego terminu na zgłoszenie sprzeciwu.

Niemniej jednak informuję, że niniejszy wpis stanowi moją interpretację znowelizowanego art. 647 ze zn. 1 k.c. i nie mogę zagwarantować, że dokładnie w tą stronę pójdzie orzecznictwo sądów, choć przyznam, że mam taką nadzieję:)